Anadolu’da Roma Çağı’nın ilk evresinde (M.Ö.133-31) kentler konusuna devam ediyoruz.
Caesar’ın Kurduğu Koloniler Anadolu’da olsun başka yerde olsun, Doğu Akdeniz bölgesinde Roma kolonisi kurulmasına pek az rastlıyoruz. Roma Cumhuriyet Devri’nde Anadolu’da kurulmuş olanların da hemen hepsi C. Iulius Caesar zamanına aittir. Belki Iris (Yeşilırmak) Nikopolis’ini (Giresun’un Şebinkarahisar İlçesi’ne bağlı Bayramköy yakınında) bunun dışında bırakmak gerekir. Çünkü Pompeius buraya eski muharipleri (emekli askerleri) oturtmuş ve burası sonradan Latin kolonisi sanını almıştır, ama hep bir Hellen kenti olarak görülmeye devam etmiştir.
Caesar döneminde Anadolu’da Sinope (Sinop) ve Pontos Herakleia’sı (Karadeniz Ereğlisi) birer koloni alırlar. Buralarda, hiç değilse Herakleia’da, koloni Hellen kentinin yerine değil, yanına yerleşmiştir. Yani, Hellen kenti koloniye toprağının bir parçasını vermiştir. Bunlara Troas (Çanakkale Bölgesi) Lampsakos (Lapseki) ve Parion (Biga, Kemer Köyü) ikiz kolonilerini de eklemek gerekir. Sikkelerde her ikisinin de ‘Colonia Gemella Iulia’ diye adlandırılması, bunların ortaklıklarını iyice belirginleştirir. Fakat Parion’un sürmesine karşın, Lampsakos Roma İmparatoru Augustus döneminden önce yeniden sıradan bir Hellen sitesine dönüşmüştü. Bu, Appianos’un verdiği bilgi konusunda, her ne kadar o bilgi paralarla doğrulanıyorsa da, bazen şüphe duyulmasına yol açmaktadır. Kısa süre sonra, herhalde M.Ö. 43 ile 38 arasında, Caesar döneminden kalma planlar üzerine Troas Aleksandreia’sında (Çanakkale Ezine İlçesi’ndeki Dalyan Köyü’nün güneydoğusunda) yeni bir koloni kurulmuştur (Strabon).
Bu kuruluşun Augustus döneminde gerçekleştiğini düşünenler de vardır. Fakat daha önce olduğunda ısrar edenler de bulunmaktadır. Hattâ M.Ö. 44 yılı diye açık açık tarih bile verilir. Bunların genişliğini de, yerleşmecilerin (kolonlar) sayı ve kökenini de bilmiyoruz. Yerleşmeciler eski muharip olmayan, fakir yurttaşlar diye de düşünülebilir. Bu kolonilerin kuruluşlarıyla Augustus döneminde yeniden örgütlenmeleri arasında geçen kısa sürede bunları aydınlatacak bilgi yok denecek kadar azdır.
[ROMA VE KENTLERİN AYRICALIKLARI İLE DEVAM EDECEK]
Haritalar:
1 PUTZGER – Antikçağ’da Anadolu
2 Caesar’ın Tusculum portresi. Muhtemelen yaşarken yapılmış, günümüze kalan tek örnek. Torino Arkeoloji Müzesi, İtalya
